Leczenie zespołu Wolffa-Parkinsona-White’a (WPW) obejmuje zarówno postępowanie doraźne w trakcie napadu, jak i terapię profilaktyczną zapobiegającą kolejnym epizodom.

1. Postępowanie doraźne (przerwanie napadu AVRT)
• Manewry wazowagalne: próba Valsalvy, masaż zatoki szyjnej (wyłącznie pod kontrolą lekarską)
• Adenozyna i.v. – najskuteczniejszy lek do szybkiej konwersji do rytmu zatokowego
• Blokery kanału wapniowego (werapamil, diltiazem) lub beta-blokery – gdy adenozyna jest przeciwwskazana lub nieskuteczna
• W razie ciężkiej niestabilności hemodynamicznej – kardiowersja elektryczna

2. Farmakoterapia długoterminowa
• Flecainid, propafenon (klasa IC) – u pacjentów bez choroby strukturalnej serca, hamują przewodzenie drogą dodatkową
• Amiodaron lub sotalol (klasa III) – gdy IC są nieskuteczne lub przeciwwskazane
• Beta-blokery – kontrola komorowej liczby uderzeń, ale nie leki pierwszego rzutu w WPW z aktywną drogą dodatkową

3. Ablacja przezskórna (zazwyczaj metoda z wyboru)
• Elektroanatomiczne mapowanie pęczka Kenta i ablacja RF lub krioablacja
• Skuteczność > 95 % przy małym ryzyku powikłań
• Pozwala zwykle trwale wyeliminować drogę dodatkową i zapobiec nawrotom

4. Monitorowanie i prewencja
• Regularne kontrole kardiologiczne z EKG i — w razie potrzeby — próbą wysiłkową lub badaniem elektrofizjologicznym
• Edukacja pacjenta: unikanie nadmiernego stresu, kofeiny, używek mogących prowokować napady

5. Wskazania do leczenia inwazyjnego niezależnie od objawów
• Droga dodatkowa o bardzo krótkim okresie refrakcji (< 250 ms) – ryzyko złośliwego migotania przedsionków
• Wysoce proarytmiczny charakter arytmii stwierdzony w badaniu EP

Podsumowując, doraźnie stosuje się manewry wazowagalne i leki przerywające napad, natomiast w długiej perspektywie niemal u wszystkich chorych rekomendowana jest ablacja drogi dodatkowej jako terapia o najlepszym profilu skuteczności i bezpieczeństwa.

Tak, farmakoterapia w zespole WPW może być skuteczna w przerywaniu i zapobieganiu napadom, choć ostateczną metodą leczenia jest ablacja.

Leki są wartościowe do postępowania doraźnego i jako terapia przejściowa, ale u większości pacjentów leczenie elektrofizjologiczne (ablacja drogi dodatkowej) osiąga wyższe wskaźniki trwałego wyleczenia (> 95 %).

Zespół preekscytacji to termin ogólny opisujący sytuację, w której część mięśnia komór przedsionków pobudzana jest przedłużonym (omijającym węzeł przedsionkowo-komorowy) przewodzeniem bodźca elektrycznego. Najczęściej spotykanym przykładem jest zespół Wolffa-Parkinsona-White’a (WPW), w którym obecny jest dodatkowy pęczek Kenta łączący przedsionek z komorą.

Kluczowe cechy zespołu preekscytacji:
• Dermat czas od początku załamka P do początku zespołu QRS (PR) jest skrócony (PR < 120 ms).
• Na początku QRS widoczny jest „załamek delta” — powolne narastanie depolaryzacji komory.
• QRS jest poszerzony i ma zmieniony kształt.

Objawy i znaczenie kliniczne:
• Preekscytacja może prowadzić do nawrotowych częstoskurczów przedsionkowo-komorowych (AVRT) — typowej arytmii w WPW.
• Czasami przebiega bezobjawowo i wykrywana jest przypadkowo w EKG.
• U niektórych pacjentów może dojść do bardzo szybkiego przewodzenia migotania przedsionków do komór, co zagraża hemodynamice.

Leczenie:
• Jeśli preekscytacja nie daje objawów – obserwacja.
• W napadzie AVRT – manewry wazowagalne, adenozyna i.v., blokery Ca²⁺ lub β-blokery.
• Profilaktycznie i definitywnie – ablacja dróg dodatkowych (pęczka Kenta) z użyciem RF lub krioablacji.

Podsumowując, zespół preekscytacji to wada przewodzenia serca, w której dodatkowa droga pobudzenia zwiększa ryzyko tachyarytmii, a najlepszą metodą leczenia jest często ablacja tej drogi.

Oprócz najczęściej spotykanego zespołu WPW (Wolffa-Parkinsona-White’a) wyróżnia się jeszcze kilka rzadziej występujących mechanizmów preekscytacji:

1. Zespół Lown-Ganong-Levine (LGL)
• Brak widocznego załamka delta, ale bardzo krótki odstęp PR (< 120 ms)
• Wczesne pobudzenie komór przez przedwczesne przewodzenie wewnątrz pęczka Hisa („bypass” węzła AV)
• Częstoskurcze przedsionkowo-komorowe (AVRT) podobnie jak w WPW

2. Nadrzędne połączenia typu Mahaim
• Drogi Mahaim łączą przedsionek lub pęczek Hisa z komorą lub węzłem przedsionkowo-komorowym
• W EKG mogą występować cechy preekscytacji oraz częstoskurcze typu antidromicznego
• Często trudniejsze do lokalizacji i ablacji niż typowa droga Kenta

3. Inne rzadkie warianty dróg dodatkowych
• Połączenia zlokalizowane w obrębie pierścieni zastawkowych (mitralnych lub trójdzielnych)
• Drogi międzykomorowe wrodzone (np. w kardiomiopatiach wrodzonych)

4. Preekscytacja „latentna” lub „ukryta”
• Drogi dodatkowe funkcjonujące tylko pod wpływem przyspieszonego rytmu przedsionków
• Brak widocznych zmian w standardowym EKG spoczynkowym

Każdy z tych mechanizmów może się objawiać tachyarytmiami – napadami AVRT lub w rzadkich przypadkach migotaniem przedsionków z szybkim przewodzeniem do komór. Rozpoznanie wymaga często badania elektrofizjologicznego, a leczenie (zwłaszcza ablacja) jest dostosowane do konkretnego typu drogi dodatkowej.

Ablacja zespołu Wolffa–Parkinsona–White’a (WPW) to przezskórny, minimalnie inwazyjny zabieg elektrofizjologiczny, którego celem jest trwałe zniszczenie dodatkowej drogi przewodzenia (pęczka Kenta), odpowiedzialnej za preekscytację komór i napady tachyarytmii. Cała procedura trwa zwykle 1–3 godziny i składa się z następujących etapów:

1. Przygotowanie pacjenta
• Odstawienie przed zabiegiem niektórych leków antyarytmicznych (zgodnie z zaleceniami EP-specjalisty).
• Założenie wkłuć w okolicy pachwin (zwykle obustronnie w żyłach udowych).

2. Badanie elektrofizjologiczne (mapping)
• Wprowadzenie do prawego przedsionka (i ewentualnie lewego–w przezprzełykową lub przezotworową drogę) cienkich cewników z elektrodami.
• Rejestracja sygnałów elektrycznych przedsionków i komór w celu zlokalizowania połączenia dodatkowego (pęczka Kenta).
• W razie potrzeby prowokacja napadu AVRT przez stymulację, by potwierdzić czynność drogi.

3. Ablacja RF (radiofrequency) lub krioablacja
• Po precyzyjnym zlokalizowaniu pęczka Kenta kateter ablacyjny generuje energię:
– Radiofrekwencję (RF) – punktowe podgrzanie tkanki do 50–60 °C, co prowadzi do koagulacji i trwałego uszkodzenia drogi.
– Krioterapię – miejscowe zamrożenie tkanki (–70 °C i niżej), alternatywa w niektórych lokalizacjach, gdy zależy nam na większym bezpieczeństwie (np. blisko węzła AV).
• Zwykle wykonuje się kilka – kilkanaście krótkich aplikacji w wybranym miejscu.

4. Weryfikacja skuteczności
• Po zabiegu ponownie stymuluje się przedsionki i rejestruje przewodzenie, aby potwierdzić, że droga dodatkowa nie przewodzi bodźców (brak efektu preekscytacji i niemożność wywołania AVRT).

5. Zakończenie i rekonwalescencja
• Usunięcie cewników i zabezpieczenie miejsc wkłuć.
• Krótkotrwała obserwacja szpitalna (zwykle 6–24 h), monitorowanie EKG i hemodynamiki.
• W większości ośrodków pacjent wypisywany jest do domu następnego dnia.

Skuteczność ablacji WPW przekracza 95 %, a ryzyko powikłań (krwawienie, tamponada, blok AV) jest bardzo niskie (< 1–2 %). Po zabiegu większość pacjentów odzyskuje trwały rytm zatokowy i może odstawić leki antyarytmiczne.

1. Trwałe usunięcie przyczyny arytmii
• Sukces zabiegu w > 95 % przypadków – pęczek Kenta przestaje przewodzić impulsy, co eliminuje preekscytację i napady AVRT.

2. Znaczna redukcja objawów
• Ustąpienie palpitacji, zawrotów głowy, duszności i lęku związanego z nagłymi napadami tachykardii.
• Poprawa zdolności wysiłkowej i lepsza jakość życia.

3. Ograniczenie lub odstawienie leków antyarytmicznych
• Brak konieczności przewlekłego stosowania flekainidu, propafenonu czy amiodaronu – mniejsze ryzyko działań niepożądanych.

4. Szybka rekonwalescencja
• Procedura trwa zazwyczaj 1–3 godziny, hospitalizacja 1 dzień, a powrót do normalnej aktywności możliwy już po 24–48 h.

5. Niskie ryzyko nawrotu
• Po skutecznej ablacji prawdopodobieństwo nawrotu AVRT jest na poziomie < 5 %.

6. Zmniejszenie ryzyka złośliwych arytmii
• Usunięcie drogi dodatkowej zmniejsza ryzyko bardzo szybkiego przewodzenia migotania przedsionków do komór, co mogłoby prowadzić do hemodynamicznie groźnych arytmii.

7. Długoterminowe oszczędności kosztów opieki
• Mniej wizyt kontrolnych, interwencji doraźnych (adenozyna, kardiowersja), hospitalizacji czy dostosowywania leków.

8. Korzyści psychiczne
• Zmniejszenie lęku i niepokoju związanego z nagłymi napadami kołatania serca.

Podsumowując, ablacja WPW to procedura o bardzo wysokiej skuteczności i bezpieczeństwie, która pozwala na trwałe wyleczenie, redukcję farmakoterapii i znaczącą poprawę komfortu życia pacjenta.

Tak, ablacja przezskórna pęczka Kenta w zespole WPW jest wysoce skuteczna:

• Skuteczność jednorazowego zabiegu przekracza 95 % — u większości pacjentów nie dochodzi już do przewodzenia dodatkowego ani napadów tachykardii.
• Jeśli po pierwszej ablacji wystąpią nawroty (< 5 % przypadków), to powtórna procedura ma podobnie wysoką skuteczność, zwykle kończąc się trwałym wyleczeniem.
• W długoterminowych obserwacjach (> 1 roku) pacjenci po skutecznej ablacji rzadko wymagają ponownego leczenia farmakologicznego czy interwencji kardiowersji.

Dzięki temu ablacja WPW jest uznawana za metodę z wyboru terapii, zwłaszcza u chorych z objawami lub z drogą dodatkową o niebezpiecznie krótkiej refrakcji.

Tak, ablację zespołu WPW można powtórzyć w sytuacji nawrotu przewodzenia przez drogę dodatkową lub ponownych objawów tachyarytmii. Oto najważniejsze informacje:

1. Częstość powtórnych zabiegów
• Nawrót przewodzenia przez pęczek Kenta występuje u około 3–5 % pacjentów po pierwszej ablacji.
• Powtórna ablacja jest wskazana u chorych z nawracającymi napadami lub udokumentowaną preekscytacją w EKG.

2. Przyczyny konieczności ponownej ablacji
• Niepełne zniszczenie drogi dodatkowej (anatomicznie trudna lokalizacja)
• Odkrycie dodatkowej, „ukrytej” ścieżki przewodzenia podczas badania elektrofizjologicznego
• Migracja granicy tkanki zbliznowaciałej po początkowej ablacji

3. Przebieg powtórnej procedury
• Zwykle odbywa się w podobny sposób jak pierwsza ablacja: elektroanatomiczne mapowanie 3D, identyfikacja pozostałych fragmentów drogi i aplikacja RF lub krioablacja.
• Często sięga się po bardziej zaawansowane techniki mapowania (np. mikrorejestracja, ultrawysoka gęstość) w celu precyzyjnego zlokalizowania resztkowych połączeń.

4. Skuteczność i bezpieczeństwo
• Skuteczność drugiej ablacji w osiągnięciu trwałego wyeliminowania drogi dodatkowej wynosi około 90–95 %.
• Ryzyko powikłań pozostaje niskie (< 2 %) i porównywalne z pierwszym zabiegiem, choć każde kolejne wkłucie nieznacznie zwiększa ryzyko krwiaków czy uszkodzeń naczyniowych.

5. Plan działania
• Po stwierdzeniu nawrotu preekscytacji lub objawów należy powtórzyć EKG, a w razie wątpliwości wykonać badanie elektrofizjologiczne.
• Decyzję o ponownej ablacji podejmuje zespół EP-kardiolog z uwzględnieniem stanu ogólnego pacjenta, lokalizacji drogi i wcześniejszych doświadczeń zabiegowych.

Podsumowując, powtórna ablacja WPW jest możliwa i zwykle bardzo skuteczna w usunięciu resztkowej lub dodatkowej drogi przewodzenia u pacjentów z nawrotami arytmii.

Ablacja zespołu WPW jest generalnie bardzo bezpieczna, zwłaszcza gdy wykonywana jest w doświadczonych ośrodkach elektrofizjologicznych. Poniżej kluczowe informacje o ryzyku i profilaktyce powikłań:

1. Całkowite ryzyko powikłań
• Szacowane na 1–2 % zabiegów.

2. Najczęstsze, łagodne powikłania
• Krwiak lub krwawienie w miejscu wkłucia (żyły udowej)
• Przejściowy ból lub dyskomfort w okolicy nakłuć
• Przejściowe zaburzenia rytmu wywołane stymulacją cewników

3. Rzadkie, poważniejsze powikłania
• Uszkodzenie układu przewodzącego serca (blok AV) – < 1 %, może wymagać wszczepienia rozrusznika
• Tamponada serca (nagromadzenie krwi w worku osierdziowym) – < 0,5 %
• Uraz naczyń (pseudo­tętniak, przetoka tętniczo-żylna) – < 1 %
• Udar mózgu lub zatorowość – ekstremalnie rzadko (< 0,1 %)

4. Czynniki zmniejszające ryzyko
• Wykonywanie zabiegu w ośrodku z wysokim wolumenem procedur EP
• Precyzyjne mapowanie 3D i dobór technologii (RF vs. krioablacja)
• Optymalna antykoagulacja przed, w trakcie i po zabiegu
• Staranna opieka pooperacyjna i monitorowanie w pierwszych 24 – 48 h

5. Rekonwalescencja
• Pobyt w szpitalu zwykle 1 dobę
• Szybki powrót do codziennej aktywności – lekkie ćwiczenia już po 24 – 48 h
• Wizyty kontrolne z EKG w ciągu pierwszych tygodni

Podsumowując, przy prawidłowym przygotowaniu pacjenta i doświadczonym zespole zabiegowym ablacja WPW to procedura o niskim ryzyku powikłań, dająca trwałe wyleczenie u ponad 95 % pacjentów.

Ablacji drogi dodatkowej w zespole WPW zwykle nie wykonuje się, gdy istnieją przeciwwskazania lub brak korzyści przewyższających ryzyko. Główne sytuacje to:

1. Brak objawów lub łagodne napady
• Asymptomatyczny przebieg WPW bez dokumentowanych napadów AVRT
• Epizody rzadkie, dobrze tolerowane, skutecznie kontrolowane farmakologicznie

2. Aktywne zakażenie lub stan zapalny
• Bakteryjne zapalenie wsierdzia lub inne ogólnoustrojowe infekcje
• Ostry stan zapalny w obrębie serca (np. zapalenie osierdzia)

3. Zaburzenia krzepnięcia lub niekontrolowana antykoagulacja
• Ciężkie skazy krwotoczne
• INR > 3,5 przy terapii VKA lub niestabilne leczenie NOAC utrudniające bezpieczne prowadzenie zabiegu

4. Ciężka, niestabilna choroba współistniejąca
• Ostra dekompensacja niewydolności serca (EF < 20 % z objawami wstrząsu kardiogennego)
• Niestabilna choroba wieńcowa wymagająca pilnej rewaskularyzacji

5. Brak zgody pacjenta
• Pacjent świadomie odmawia procedury po omówieniu korzyści i ryzyka

6. Techniczne ograniczenia ośrodka
• Brak dostępu do mapowania elektroanatomicznego 3D lub odpowiedniego sprzętu do RF/krioablacji
• Zespół z niewystarczającym doświadczeniem w ablacji dróg dodatkowych

7. Stan po niedawnym zawale lub zabiegach kardiochirurgicznych
• Zabieg powinien być przesunięty do czasu stabilizacji i wygojenia się zmian pozawałowych lub pooperacyjnych

Przed ostateczną decyzją zawsze przeprowadza się kompleksową ocenę korzyści i ryzyka, uwzględniając stan kliniczny pacjenta, charakterystykę drogi dodatkowej oraz doświadczenie ośrodka.

Ablacja ognisk dodatkowych w przewodzeniu przedsionkowo-komorowym (zespół WPW) u kobiet ciężarnych jest możliwa, ale podejście do niej musi być bardzo ostrożne i zawsze indywidualnie skonsultowane z zespołem specjalistów (kardiologiem arytmologiem, ginekologiem-położnikiem, anestezjologiem). Poniżej najważniejsze zasady:

1. Najpierw leczenie zachowawcze
– W łagodnych lub umiarkowanych napadach tachykardii stosuje się leki antyarytmiczne uznawane za względnie bezpieczne w ciąży: np. metoprolol, propranolol, a w wybranych sytuacjach również flekainid czy propafenon.
– Uprzednia próba farmakoterapii trwa zwykle kilka dni–tygodni, jeśli napady są hemodynamicznie tolerowane.

2. Wskazania do ablacji w ciąży
– Ciężkie, nawracające napady tachykardii zagrażające łagodzeniu krążenia matki lub płodu (hipotonia, niewydolność serca, objawy niedotlenienia).
– Brak efektu lub nietolerancja leków antyarytmicznych.
– Przed planowaną ciążą u pacjentki z dużym ryzykiem objawowej WPW rekomenduje się wykonanie ablacji poza ciążą — ale jeśli kobieta zaszła w ciążę przed zabiegiem, podejście może być inne.

3. Minimalizacja narażenia na promieniowanie
– Stosowanie systemów mapowania elektrofizjologicznego bez lub z minimalną fluoroskopią (tzw. zero‐fluence/near zero‐fluence).
– Ograniczenie czasu ekspozycji i odległości detektora X-ray od pacjentki (stosowanie osłon OSL).
– Użycie ochronnych osłon na brzuch (ołowianych fartuchów).

4. Optymalny moment
– Najbezpieczniejszy okres na ewentualną ablację to II trymestr (14.–28. tydzień), gdy organogeneza już się zakończyła, a macica nie jest jeszcze na tyle duża, by utrudniać dostęp.
– W nagłych stanach – nawet w I trymestrze – jeśli życie matki/fetus jest zagrożone, zabieg przeprowadza się natychmiast, stosując jak najkrótszą i jak najmniej promieniotwórczą procedurę.

5. Opieka interdyscyplinarna
– Przedablacyjna ocena echokardiograficzna stanu serca i hemodynamiki płodu.
– Monitoring stanu matki i płodu w trakcie i po zabiegu.
– Obecność kardiologa-arytmologa, anestezjologa z doświadczeniem w ciąży i położnika.

Podsumowując: tak, ablacja u pacjentki z WPW w ciąży jest możliwa i bywa wykonywana, ale dopiero gdy korzyści zdecydowanie przewyższają ryzyko oraz przy zastosowaniu technik minimalizujących ekspozycję na promieniowanie i przy ścisłej współpracy zespołu specjalistów.